Mosselen aan de lijn voor betere Noordzeenatuur

14-11-2022

Het op zee kweken van wieren, schaal- en schelpdieren kan de vervallen Noordzeenatuur helpen om weer een levendig ecosysteem te vormen. Volgend jaar start een proef.  

ARK Rewilding Nederland en Krijn Verwijs uit Yerseke werken sinds kort samen aan offshore, offbottom mosselenkweek in de Voordelta, naar voorbeeld van Lyme Bay in Zuid-Engeland. Om dit soort innovaties in de schelpdierkweek te bevorderen én die bedrijfstak natuurinclusief te maken zijn wel andere afspraken nodig in het nieuwe Schelpdierbesluit 2023-2033, schrijven de nieuwe partners in een gezamenlijke reactie aan het ministerie van LNV.

Image
Tekenen samenwerking Green Pearls

Hoe kan een rijk zeeleven samengaan met ander gebruik van de zee? Hoe kun je bijvoorbeeld gezond eiwit uit de zee blijven halen zonder de levende natuur te schaden? Het zijn vragen die zowel het ARK Noordzeeteam als Krijn Verwijs bezighouden.  
“In de Verwijs-familie draait alles om de zee. Dit is namelijk onze bron. Daar worden onze heerlijke en voedzame schelpdieren gekweekt en geoogst. Onze overgrootvader Pieter Verwijs begon in 1880 met het kweken van oesters. Sinds we ons kunnen herinneren, leven we dus met en van de zee,” vertelt Caroline Verwijs bij het tekenen van de samenwerkingsovereenkomst met ARK begin november. 

Eiwittransitie
 

“We moeten op een andere manier onze eiwitten produceren als we de visstanden minder willen uitputten en ook willen stoppen met de kaalslag van het Amazonewoud voor veevoerproductie. Mosselen zijn nu al de beste klimaatkeus als je dierlijke eiwit wilt eten, maar in de Zeeuwse Delta loopt de kweek tegen grenzen aan. Op zee is nog ruimte,” zegt Gwenaël Hanon, marien ecoloog van ARK. “Kweek op zee geeft kwalitatieve, schone mosselen met goed vlees en als je de installaties slim ontwerpt en ruim plaatst kunnen veel soorten op en rondom de kweeklijnen maar vooral de zeebodem profiteren. In én rond andere kweekgebieden zien we dat de biodiversiteit floreert.” 

 

Samenwerking nodig

ARK zoekt vanuit het Noordzee-programma en de ambitie voor een rijke en levendige Noordzee actief naar samenwerking met gebruikers van de zee. Het is een illusie dat je het gebruik uit de Noordzee kunt halen – dus laat dan dat gebruik dan ten goede komen aan natuur én mens. Krijn Verwijs heeft met hun partner Offshore Shellfish Ltd. in Wales al ervaring met offshore kweek en verhandelt een groot deel van de in Lyme Bay in zee gekweekte mosselen, waar al honderden lijnen in bedrijf zijn.  

Lyme Bay geldt als een van de meest inspirerende zee-rewilding projecten in Europa. In de Zuid-Engelse baai aan de dinosauruskust werd bodemberoerende visserij vervangen door minder schadelijke vangstmethoden. De vissers spraken af om een deel van de baai te beschermen als mariene natuurgebied, kleinere boten te gaan gebruiken en zich collectief te organiseren om op een duurzaam niveau te vissen. Er kwam een eigen duurzaamheidslabel, in samenwerking met lokale natuurorganisaties en directe verkoop van de vangst bleek een goed verdienmodel voor de vissers. De natuur en gemeenschap in Lyme Bay veert op, het zee-ecosysteem verbetert op alle niveaus.  

Mosselfarm op zee

In de buurt van het beschermde natuurgebied van Lyme Bay is een zee-boerderij opgezet, op een paar mijl van de kust. Hier worden mosselen opgekweekt aan lange lijnen onder het wateroppervlak. Al twee jaar na de start was te zien dat er onder de lijnen meer leven op de bodem zat waaronder commercieel interessante krabben en kreeften, en na vier jaar was ook het ‘overspill’ effect al zichtbaar: rond het kweekgebied nam het zeeleven toe, zowel in soortenrijkdom als in biomassa. De vissers zien hun vangsten rondom de mosselhangculturen toenemen en komen graag in de buurt vissen, ook sportvissers zijn er vaak te vinden voor grote vissen. Deze extensieve manier van mosselkweek kan ingepast worden om duurzame bescherming en ontwikkeling van natuur mogelijk te maken buiten beschermde natuurgebieden, deze te versterken en te verbinden. Zo kan kweek op zee ook bijdragen aan het verbeteren van de biodiversiteit van de Noordzee.  

Image
Mosselen aan de lijn in Lyme Bay

'Geef ruimte aan bedrijven die voorop lopen'

ARK en Krijn Verwijs popelen om dicht bij de kust, ten westen van het natuurgebied Voordelta, een dergelijk natuurontwikkelend mosselkweeksysteem op te zetten. Dit project, genaamd Green Pearls, test of de combinatie mosselkweek én natuur hier net zo succesvol kan zijn als in Lyme Bay. De planning is om volgend zomer de eerste lijnen voor de Zeeuwse kust als proef het water in te laten. 

De Nederlandse vergunningstrajecten zijn echter taai. “Het nieuwe Schelpdierbesluit kan op bepaalde punten de ambities beter ondersteunen”, zegt Hanon. “Combineer om te beginnen kwekerij-innovatie én ecologische innovatie in de aanvraageisen voor innovatieve projecten, en geef investeerders in de natuur veel meer tijd. Als proefopstellingen ecologisch goed voldoen, laat ze dan in bedrijf en sta toe dat ze commercieel uitgebreid worden. Dan hoef je de ontstane natuur niet kapot te maken en maak je het rendabel voor de kweker die succesvol innoveert. En heb je eenmaal commerciële installaties met groeiende riffen eronder, laat ze dan veel langer in bedrijf dan de voorgestelde twaalf jaar. Net als op het land maakt dit natuurinvesteringen veel rendabeler. Het duurt lang voor rifopbouw en overspill-effect werkelijk op gangkomen.” 

“En geef ruimte aan bedrijven die vooroplopen om voorbeeld te zijn. Nu legt het Schelpdierbesluit samenwerking binnen de sector op, die innovatie alleen maar vertraagt.” zegt Caroline Verwijs. “We doen geen concessies ten koste van het milieu. Wij willen de zee juist beter en gezonder achterlaten voor toekomstige generaties. Schelpdierkweek en natuur kunnen duurzaam samen daar waar omstandigheden voor beide goed zijn, op kleine afstand van de Zeeuwse kust lijken deze het best.”   

Image
Lyme Bay