BLOG: Scherpschutter van de Lage Landen
8-01-2021|DOOR
Nadat ik terugkwam van onderzoek in Costa Rica, waar ik werkte met wildcamera's om zoogdierpopulaties te monitoren, zocht ik in Nederland een leuke, leerzame en ook uitdagende stage voor mijn bachelorproject. Ik wilde graag iets soortgelijks als in Costa Rica, zodat ik zo’n onderzoek in een totaal andere setting kon meemaken. En nog beter... in eigen land.
Ik kwam terecht bij Melanie Pekel van ARK Natuurontwikkeling. Zij kon mij begeleiden met het monitoren van otters in de Gelderse Poort. Dit grensoverschrijdende natuurgebied in Nederland en Duitsland, ten oosten van Nijmegen, ligt langs de oevers van de Waal, Bijlandsch Kanaal, Pannerdens Kanaal, Nederrijn en de Rijn. Het mooie van dit gebied is dat de natuur er vrijwel haar gang kan gaan. De Millingerwaard werd hier als eerste “verruigd”, waarbij de rivier de Waal hier wallen en duinen vormde. Ook legde men nevengeulen aan en werden wilde paarden en runderen in het gebied losgelaten. Wat ik zo bijzonder vind is dat de uiterwaarden in het gebied zowel zorgen voor waterveiligheid voor omliggende dorpen als voor prachtige natuur en recreatiemogelijkheden.
Nog een pluspunt van het gebied is het voorkomen van de otter. Dit mooie roofdier, dat in Nederland was uitgestorven sinds 1988, begint nu ook in dit gebied een comeback te maken. Voor het uitsterven van de otter daalde de populatie snel in de eerste helft van de vorige eeuw. Toen een wetswijziging de otter de status beschermd gaf, stegen de aantallen gelukkig. Toch begon de otterpopulatie weer te dalen vanaf de jaren '60 als gevolg van watervervuiling, insecticiden, visfuiken, toenemend verkeer en kanalisatie van water, tot de otter officieel was uitgestorven in 1988.
Sinds 1988 werden plannen geïnitieerd door het ministerie van Landbouw en Visserij om de soort terug te brengen. Vanaf 2002 startte een zesjarig herintroductieproject, wat resulteerde in de eerste nakomelingen in het wild in 2004. Wat belangrijk is, is dat de kernpopulatie in het noorden van Nederland die toen ontstond, zich uit kon breiden naar andere delen van Nederland en otterpopulaties in aangrenzende gebieden. Natuurgebied de Gelderse Poort bijvoorbeeld zou kunnen fungeren als “hub” tussen verschillende populaties en daarbij kunnen dienen als migratieroute tussen de Nederlandse kernpopulatie in de Weerribben en andere landen, zoals België en Duitsland. Om de levensvatbaarheid van de populatie te achterhalen is het belangrijk dat de huidige populatie dieren in Nederland in kaart wordt gebracht en daarbij mocht ik helpen. Door otters te monitoren aan de hand van wildcamerabeelden en spraints (uitwerpselen), is een beter beeld te krijgen van de populatiedynamiek.
En hier komt de scherpschutter om de hoek kijken. De Europese otter maakte mijn zoektochten langs de oeverbanken wat gemakkelijker dan ik in eerste instantie had gedacht, door de precisie waarmee dit dier zijn onverteerde visresten achterlaat. Een otter zoekt namelijk een hoog herkenbaar punt in het landschap en poept met grote nauwkeurigheid op dit punt. Hij doet dit onder bruggen, op boomstronken en op losgeschoten tegels en als die er niet zijn, maakt hij zelf een herkenbaar punt langs de oever door wat aarde op te hogen.
Niet moeilijk dus om daar met wildcamera's op 'scherp te schieten'. Door de gevonden informatie van de camerabeelden, spraints en andere waarnemingen te bundelen, hoopt men meer te weten te komen over de aanwezige populatie en dat heb ik ook geprobeerd te doen. Concluderend kan ik zeggen dat de Gelderse Poort een prachtig gebied is, waar zeker een aantal otters zich thuis voelen. En ik hoop dat onderzoeken zoals deze, ARK helpen een nog preciezer beeld te krijgen van wat er nu werkelijk in de Gelderse Poort rondsnuffelt.
Michiel van Noppen, student Biologie aan de Universiteit van Amsterdam