Aanpoten met waterberging in Zuid-Limburg
24-02-2021|DOOR
In de winter als de Zuid-Limburgse leembodems nat en zacht zijn, creëren runderen met hun diepe pootafdrukken een ontelbare hoeveelheid mini-waterbekkens in de hellinggraslanden. In die talloze kleine putjes wordt regenwater opgevangen en vastgehouden. Bijzonder handig in een streek die regelmatig kampt met wateroverlast na hevige stortbuien. Behalve aan de vergroting van de biodiversiteit dragen grazende runderen in jaarrond begraasde gebieden met hun pootafdrukken dus ook bij aan waterveiligheid in Limburg. Want het water stroomt zo minder snel de dalen in na een stortbui.
Effect door massaliteit
De pootbekkens zijn weliswaar klein, maar door hun enorm grote aantal zetten ze wel degelijk zoden aan de dijk. Op 1m² zitten gemiddeld 10 pootafdrukken, die elk 200 ml water kunnen bergen. Het opstaande randje dat door het intrappen van de bodem ontstaat, werkt daarbij als een kleine dam. Op 1m² wordt dan ongeveer 2 liter water vastgehouden. Een hectare houdt dan 20.000 liter vast, met andere woorden 20 kuub. In een natuurgebied met 40 hectare hellinggrasland kom je uit op 800 kuub waterberging dankzij de pootafdrukken van runderen. Zijn de putjes eenmaal vol, dan zal een dergelijk natuurgebied - als extra prettige bijkomstigheid - de water afstroom bovendien afremmen door de ruwheid van de natuurlijke vegetatie.
Vergeleken met de capaciteit van waterbuffers die het waterschap in het heuvelland aanlegt, leveren die putjes een heel aardige bijdrage aan de waterberging. In een hellend (landbouw)gebied van 40 ha is volgens hydrologische berekeningen 5.000 kuub buffercapaciteit nodig om in zéér natte tijden overtollig water op te vangen. Die pootafdrukken zijn dus zo gek nog niet. In aanleg kosten ze niks. Ze zijn een natuurlijk onderdeel van een extensief begraasd landschap, dat niet alleen water bergt, maar bovendien een hoge biodiversiteit en een grote natuurbelevingswaarde heeft.
Natuurlijke waterberging
Onder meer het natuurgebied Klingendal, een zijdal van het Gulpdal, gelegen tussen Reijmerstok en Pesaken, functioneert op deze manier als een natuurlijke waterbuffer. Staatsbosbeheer en ARK hebben in het Klingendal, in het kader van het project "Grenzenloos Gulpdal, veilig door natuur" met financiële steun van de Nationale Postcode Loterij in 2019 een begrazingsproject opgezet in samenwerking met een lokale agrariër. Een kleine kudde van 10 heidekoeien begraast het gebied jaarrond.
Behalve de runderen gaan ook de 30.000 aangeplante struiken en bomen in het Klingendal, mee helpen aan een betere waterberging. Ze zullen wanneer ze voldoende omvang hebben en een uitgebreid, diep wortelstelsel, zorgen voor een betere infiltratie van regenwater in de bodem. Op die manier helpen natuurlijke oplossingen bij het tegengaan van wateroverlast.