Deze week is bij Cartils in Zuid-Limburg het graftherstel van start gegaan. Met graafwerk is een helling geremodelleerd, waarna struweel wordt aangeplant. Het vindt plaats op de noordflank van de Eyserbeek, achter kasteel Cartils, een paar honderd meter van de plek waar deze in de Geul stroomt. Hier beheert sinds tien jaar een voormalige landbouwer, nu landgoedeigenaar, zijn graslanden extensief, gericht op natuurbeheer.
Karakteristiek voor Zuid-Limburg
Graften zijn lange steilwanden van één tot twee meter hoog. Ze zijn karakteristiek voor de hellingen in het Zuid-Limburgse heuvelland. Graften liggen vaak op perceelsgrenzen en zijn meestal begroeid met struweelhagen waarin ook bomen groeien zoals zoete kers, haagbeuk, es of eik. Ze vormen de overgang tussen twee terrasniveaus. Deze terrassen zijn in vroeger eeuwen ontstaan door het landgebruik. Een steile helling die verdeeld wordt in verschillende terrasniveaus is daardoor gemakkelijker te bewerken.
Corridor voor dieren
Graften hebben een belangrijke ecologische waarde omdat de begroeiing beschutting biedt aan wilde dieren en tevens als corridor fungeert. Vogels vinden er broedgelegenheid. Dassen en vossen kunnen er een goed verborgen hol graven. Op het zuiden georiënteerde graften vormen, op plekken waar het struweel onderbroken is en zeker als er kalksteen in de ondergrond zit, bijna mediterrane micromilieus, waar insecten en hagedissen graag vertoeven.
Barrière tegen wateroverlast
Met de komst van de moderne landbouw en zware landbouwmachines, zijn veel graften uit het landschap weggevaagd. De begroeiing is verwijderd en het talud is vaak weg geploegd. Grote akkers en graslanden zijn ervoor in de plaats gekomen. Behalve voor de ecologie is dit ook voor de aantrekkelijkheid van het landschap en voor de waterhuishouding geen wenselijke situatie. Bij extreme regenbuien, die door de klimaatverandering steeds vaker zullen voorkomen, glijdt het afstromende regenwater in een rotvaart de kale hellingen af. Dit zorgt voor water- en modderoverlast in de dalen.
Verrijking van de natuur
ARK Natuurontwikkeling kan dit probleem aanpakken, dankzij een Europese POP-subsidie (Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling). Hiermee kan ARK in het Boven-Geuldal en Gulpdal e.o. natuurlijke en natuurvriendelijke klimaatadaptatiemaatregelen uitvoeren, waaronder graftherstel en aanplant van struweelhagen. ARK voert het werk op het landgoed van de familie Hupperichs uit in samenwerking met Bosgroep-Zuid. Het is een zeer natuurrijk landgoed, compleet met kalkgrasland, bosjes en beekmoeras. Veel soorten voelen zich hier kind aan huis, waaronder bever, das, grauwe klauwier, rode wouw, torenvalk, levendbarende hagedis en niet te vergeten de vermiljoenkever.
Bij het inspecteren van de nieuwe gemaakte graft, bleek overigens dat de das ons al voor was geweest. Hij had al wat gegraven en gekrabd en zijn pootafdrukken achtergelaten.