BLOG: Speuren naar de otter
28-05-2018|DOOR
Voor mijn opleiding ben ik op zoek naar mijn eerste stage en beland ik op de website van ARK Natuurontwikkeling. Terwijl ik de projecten doorlees en meer te weten kom over ARK begin ik te hopen dat er stagemogelijkheden zijn en dat ik een bijdrage kan leveren aan één van deze projecten. En jawel hoor, er wordt een stagiair(e) gezocht voor het otteronderzoek in de Gelderse Poort waarbij cameravallen worden gebruikt. Dit klinkt als muziek in de oren! Een kans om een onderzoeksmethode toe te passen die ik niet eerder heb gebruikt op een iconisch en zeldzaam roofdier in Nederland. Het lijkt mij ontzettend interessant en ik verstuur meteen een sollicitatie. En dan word ik uitgenodigd voor een gesprek! Het wordt al snel duidelijk dat ik in geen betere periode mijn stage kan afleggen, tijdens het heuse ‘spraintseizoen’ dat loopt van oktober tot maart. Ik wist wel dat ‘spraint’ de naam is voor de uitwerpselen van een otter, maar dat ze in de winterperiode meer spraints achterlieten verbaasde me. Zenuwachtig en hoopvol wacht ik het resultaat van het gesprek af. Uiteindelijk krijg ik een mail binnen met de bevestiging dat ik ben aangenomen. Ik kan mijn geluk niet op zo blij dat ik ben!
De eerste paar weken ben ik vooral bezig met het schrijven van mijn onderzoeksvoorstel en het gebied verkennen samen met een aantal vrijwilligers. Door de ervaring en expertise van deze gedreven vrijwilligers krijg ik een beter beeld van het gebied en hoe men speurt naar aanwezigheid van de otter. Zo makkelijk is dat namelijk nog niet. De otters in de Gelderse Poort hebben een nogal trage start want we vinden niet veel sporen, maar nu het begint te vriezen tot onder 0 graden Celsius duikt de ene na de andere spraint op. Het echte werk begint!
Met behulp van medestagiaire Timon de Wolf coördineren wij de vrijwilligers met het verzamelen van spraints voor Alterra’s genetische monitoringsonderzoek. Als deze vers genoeg zijn, worden de spraints bewaard in speciale potjes om het DNA-materiaal in de uitwerpselen te preserveren. Ook zijn Timon en ik meerdere dagen in het veld aan het speuren naar otteractiviteit in de vorm van spraints en prenten. Dan zijn koude tenen het wel waard als je een spraint of prent vindt.
Daarnaast controleren wij de cameravallen die in het gebied staan en analyseren we de videobeelden. Je hart gaat toch wat sneller kloppen als er een staart in de hoek van het beeld verdwijnt. Is het een otter? De dieren zijn soms zo snel dat een staart het enige bewijs is van hun aanwezigheid. Naast de otter zijn er nog meer diersoorten op beeld die altijd wel leuk zijn om te zien; een moedervos met haar welp, spelende marters en de wasbeer die zijn kop schuurt aan een boom.
Niet alleen otters bij het onderzoek met wildcamera's
Alle waarnemingen komen uiteindelijk bij mij terecht en ik verwerk de data van alle cameravallen, spraints en sporen om een verspreidingskaart te maken. Deze kaart laat makkelijk zien waar de otters zijn waargenomen. Sinds dit jaar werkt ARK samen met een aantal Duitse organisaties waaronder de NABU, een natuurorganisatie, die de otter monitort in Duitsland. Op deze manier kan de verspreiding van de Nederlandse en Duitse otterpopulaties in kaart worden gebracht. Ook probeer ik aan de hand van al het beeldmateriaal het aantal otterindividuen te analyseren. En dit is toch wel het aller moeilijkste! Otters lijken enorm op elkaar en ik let op kleine uiterlijke kenmerken zoals wonden en op het gedrag van de dieren.
Wanneer je weet waar de otters zich ophouden in de Gelderse Poort kan er op tijd worden ingesprongen om deze subpopulatie te ondersteunen. Dit kan door nieuwe onverwante otters bij te plaatsen, waardoor de genetische diversiteit in een populatie wordt versterkt en inteelt wordt voorkomen. Daarnaast worden ook knelpunten in de vorm van wegen die wateren kruisen aangepakt om ze ‘ottervriendelijk’ te maken door loopplanken aan te leggen en versnippering van leefgebieden te verminderen.
Naast ons eigen onderzoek zijn Timon en ik aanwezig geweest bij andere activiteiten van ARK. Een ontzettende leuke ervaring is dat ik in het tv-programma Vroege Vogels het nut van faunatunnels voor zowel de otter en andere zoogdieren als mitigerende maatregel voor habitatversnippering heb kunnen uitleggen. Super spannend en weer een unieke ervaring! Zo heb ik een beter beeld gekregen over de werkwijze van ARK en de manier waarop ARK zich inzet voor de natuur met behulp van de lokale bevolking.
Kristine van der Spek
Studente Diermanagement Major Widlife te Hogeschool Van Hall Larenstein