Natuurontwikkeling Groot-Velder: ode aan de leembossen
In het hart van Het Groene Woud, in Liempde, ligt Landgoed Velder. De particuliere eigenaren van Velder, de familie Van Boeckel, hebben in samenwerking met Natuurwerkgroep Liempde en Brabants Landschap sinds 2017 het plan om Velder richting het westen (richting Oude Grintweg) uit te breiden. ARK heeft in 2020 enkele percelen rondom Velder aangekocht. Het gaat om deelgebied De Hemel, bijna dertien hectare groot. De uitbreiding Groot-Velder omvat tegelijkertijd ook ruim zeven hectare grond (verdeeld over drie kleinere deelgebieden) die nu eigendom zijn van de familie Van Boeckel.
ARK gaat in het totale gebied tot begin 2024 inrichtingsmaatregelen treffen om van Groot-Velder een robuust, nat, divers en vitaal leembos te maken met voornamelijk loofbomen zoals ze nu al op Velder te vinden zijn.
Leembossen: bedreigd maar ook beschermd
Leembossen zijn anno nu een zeldzaam natuurfenomeen. Het zijn zeer natuurrijke vochtige tot natte loofbossen op vlakgelegen bodems op een leemlaag. Verdroging van de bodem en een te geïsoleerde ligging maken deze natte bossen erg kwetsbaar. Reden genoeg dus om ze te beschermen en uit te breiden, want leembossen zijn schatkamers van biodiversiteit. Ze kunnen zelfs een oplossing bieden in de stikstofdiscussie. Op Europees niveau is dat besef er ook: leembos is een Europees beschermd bostype en uitbreiding van deze bossen heeft ook internationaal een zeer hoge prioriteit. ARK geeft daar, samen met familie Van Boeckel, met de realisatie van Groot-Velder invulling aan.
Grote diversiteit en klimaatadaptief
De waardevolle natuur van Velder moet zich ook gaan manifesteren in de nieuwe deelgebieden, zodat Groot-Velder straks als totaalgebied dezelfde karakteristieken heeft als landgoed Velder nu. Daarnaast is het de bedoeling om het gebied klimaatadaptief te maken. Net alleen door het leembos te vergroten en te verjongen, maar ook door diverse extra maatregelen. Die stellen het gebied in staat om beter te reageren op klimaatveranderingen.
Toekomstperspectief
Dat vraagt wel om actie, want de gronden op De Hemel (die ARK aankocht) waren tot voor kort nog in intensief agrarisch gebruik. Daardoor vind je er nu alleen flora en fauna die standaard in agrarische landschappen voorkomen. De andere drie deelgebieden hebben een extensief agrarisch gebruik gekend en zijn wel wat soortenrijker. Om de natuurwaarden en biodiversiteit in het hele gebied te verrijken, heeft ARK per deelgebied een toekomstperspectief met inrichtingsmaatregelen uitgestippeld.
Zichtbare inrichtingsmaatregelen
Daarin is ook de ‘vernatting’ van Velder meegenomen. In 2004 wees de provincie Noord-Brabant Velder aan als Natte Natuurparel. Niet voor niets: hydrologie is de belangrijkste sleutel voor herstel en groei van leembossen. Met de aankoop van de bijna dertien hectare op De Hemel en het benutten van de overige percelen rondom Velder krijgt ARK nu de kans om samen met Waterschap de Dommel het Natte Natuurparelbeleid hier uit te voeren. Er komt niet méér water bij, wel gaat het gebied water beter vasthouden. Het natter maken van het totale gebied gebeurt onder meer met het aanbrengen van kleinschalig reliëf, het graven van laagtes, het opstuwen van watergangen en het aanleggen van waterhoudende, moerasachtige plekken. Andere acties die ARK tot en met 2023 onderneemt, variëren van het ontwikkelen van nieuwe leembossen en het aanplanten van de randen tot het dempen van sloten en het realiseren van overgangen (waarbij bijvoorbeeld structuurrijke open grasgebieden vloeiend overlopen in struwelen). Verder laat ARK een toegangspoort met de naam van het gebied en enkele klappoortjes plaatsen. Zo blijft de natuur ook in Groot-Velder vrij toegankelijk voor bezoekers, precies waar ARK in al haar projecten voor pleit.
Belangrijke rol voor edelherten
ARK probeert in Groot-Velder tevens natuurlijke grazers in te zetten, zoals edelherten. Een logische keuze, omdat deze dieren oorspronkelijk thuishoren in de Brabantse natuur, maar eeuwenlang verdwenen waren. In 2017 bracht ARK, samen met Brabants Landschap, het edelhert al terug naar Het Groene Woud. Sindsdien leven ze in de natuurgebieden De Scheeken en De Mortelen. Daar helpen ze via begrazing mee de variatie in vegetatie en de soortenrijkdom verder te vergroten. Dit is wat ARK ook in Groot-Velder beoogt. Wel zullen specifieke plekken daar in het begin tijdelijk worden afgerasterd. Zo krijgen net aangeplante bomen en de natuurlijke verjonging van het bos de kans om te groeien.
Planning
De aankoop en financiering van de percelen op De Hemel zijn rond. Daarmee is ARK nu tijdelijk eigenaar van de bijna dertien hectare grond. Voor de inrichting en het beheer heeft ze eind september 2020 een subsidieaanvraag ingediend bij het Groen Ontwikkelingsfonds Brabant (GOB). De beplantingswerkzaamheden starten in het vierde kwartaal van 2021 en lopen door tot in het eerste kwartaal van 2024. Dan vindt ook de volledige fysieke oplevering van het heringerichte Groot-Velder plaats. ARK zal de aangekochte percelen vervolgens in eigendom overdragen aan de familie Van Boeckel die zorgdraagt voor het verdere beheer.